روش‌های استفاده و آب بندی دیگ دیزی سنگی
دیگ های سنگی از پر طرفدار ترین و محبوب ترین سوغات صنایع دستی شمال شرق کشور هستند. طبخ غذا در این ظروف نه تنها تامین بسیاری از نیاز های بدن ما را ه دنبال دارد بلکه طعم و مزه غذا در این دیگ ها بسیار متفاوت و لذت بخش تر از قابلمه های دیگر است.
پس از خریداری دیگ سنگی و قبل از استفاده آنها بایستی نکاتی را بدانیم و عملیاتی را انجام دهیم تا بیشترین کیفیت و طول عمر را در این دیگ ها تجربه نماییم.
مراحل پیش از آب بندی قابلمه سنگی
قبل از آب بندی دیزی سنگی کارهایی لازم است که در ادامه توضیح می دهیم :
خاک سنگی که در بیرون و داخل ظرف موقع تراشیدن سنگ باقی مانده را با دستمال خشک پاک نمایید. دیگ را بشویید تا خاک باقیمانده روی آن پاک شود بعد به مدت چند ساعت به ظرف اجازه دهید تا خشک گردد. بعد از خشک شدن تمام قسمت های داخلی و بیرونی ظرف دیزی سنگی را با روغن مایع یا دنبه چرب نمایید. البته میتوانید زردچوبه را با روغن گرم ترکیب کرده و تمام بخش های دیگ را به آن آغشته نمایید. بعد از چرب کردن کامل ، ظرف را در یک جای گرم برای مدت یک روز قرار دهید. تا روغن کاملا جذب ظرف گردد مثلا در کنار بخاری یا در تابستان در زیر تابش آفتاب.
بعد از گذشت یک روز ظرف سنگی را خوب شستشو دهید. اکنون روغن کاری ظروف سنگی تمام شده و ظرف برای آب بندی آماده است. البته ذکر این نکته هم مهم است که همه قسمت های داخلی و خارجی ظرف سنگی باید سیاه باشد، چون هر چه ظرف چرب باشد دیگ محکمتر خواهد بود بنابراین بهتر است در شستن ظرف زیاد از مایع ظرفشویی استفاده نکنیم.بهترین روش شستن، با آب خالی است و اگر نیاز شد دو قطره مایع ظرفشویی برای شستن کافی است.
نیاز است که دیگ های سنگی نو برای اولین بار حتما آب بندی گردند این روش برای ترمیم ترک های ظروف سنگی هم مناسب می باشد.
ظرفی را که با روغن چرب کرده و در آفتاب خشک شده است، با آب و مقداری گندم و جو بدون پوست به همراه مقدار زیادی زردچوبه روی شعله ی کم قرار دهید تا بجوشد منظور از این کار این است که این مواد لعاب پس دهد.
باید برای مدت پنج ساعت بجوشد تا لعابدار بشود. مواظب باشید آب داخل دیگ کم یا خشک نگردد و اگر آبش کم شد آب اضافه کنید و بعد شعله را خاموش کنید و اجازه دهید حبوبات داخل دیگ سنگی خنک گردد.
طریقه استفاده کردن از دیگ سنگی اصول استفاده و مراقبت از دیگ های سنگی نکات مهم در مورد پخت و پز و کارهایی که دیگ سنگی را خراب می کنند عبارتند از :
- تفت دادن و سرخ کردن مواد غذایی در این ظروف.
- تنها غذاهای آبکی در ظروف سنگی پخته گردند.
- به وقت پخت و پز شعله باید کم باشد.
- مواظب باشید آب داخل ظرف هنگام پخت و پز کم یا خشک نگردد.
- چنانچه آب غذا کم باشد فقط آب جوش اضافه کنید.
- دیگ سنگی را مستقیم روی اجاق نگذارید و حتما زیر آن شعله پخش کن استفاده کنید.
- وقت حمل ظروف سنگی مواظب باشید با احتیاط جا به جا نمایید تا ترک بر ندارد.
- اگر ظرف سنگی داغ است هرگز آی را نشویید تا سرد شود زیرا اگر ظرف گرم در زیر آب سرد قرار بگیرد ترک ی خورد.
- از طبخ برنج در ظروف سنگی پرهیز نمایید.
- می توانید انواع غذاها و خورشت های آبدار را در این نوع ظروف طبخ کنید.
- سطح داخلی و خارجی دیگ سنگی حتما باید چرب گردد.
از شستن زیاد این ظروف خودداری نموده و اجازه دهید روی ظرف کمی چرب باشد. با رعایت این نکات آسان و قابل اجرا که پیش از این به آن ها اشاره شد شما می توانید به مدت بسیار زیاد از ظروف سنگی پرخاصیت خود به راحتی استفاده کنید.
به جرات می توان گفت چنانچه استفاده صحیحی از این ظروف داشته باشید تا 200 سال هم عمر دارند، پس سعی کنید به جای اینکه به دنبال هزینه کردن برای قرص های آهن ، ویتامین ، روی و … بگردید ، از این ظروف سنگی که فواید بسیار زیادی دارند استفاده نمایید.
آموزش استفاده از ظروف سنگی روش آب بندی و چرب کردن با روغن، تنها مخصوص آن ظروفی است که قرار هست بر روی گاز و شعله قرار بگیرند (سوپ خوری نوزاد، قابلمه های سنگی، ماهیتابه سنگی و ..). پس استکان سنگی، لیوان دمنوش سنگی، هاون و … نیاز به آب بندی نخواهند داشت.
اگر میخواهید در آن چای یا دمنوش و قهوه بنوشید، قبل از استفاده، کمی آب جوش در لیوان بریزید و کمی بچرخانید تا بدنه لیوان آرام گرم گردد. سپس در آن چای و دمنوش و آب جوش بریزید. بعد از سرد شدن کامل، شست و شو دهید. برای بالا بردن طول عمر دیگ سنگی، می توانید هنگام آشپزی آن را کاملا پر کنید. (تقریبا نصف بند انگشت یا یک بند انگشت سرخالی باشد).
جالب است بدانید با وجود این پر بودن، غذا سر نرفته و حتی آب غذا کم هم نمی شود. پس با خیال راحت، کاملا پر استفاده نمایید. شعله گاز هم، روی کمترین حد باشد. با این وجود، باز هم غذا در دیگ سنگی حدودا نیم ساعت زودتر نسبت به ظروف معمولی پخت می گردد.
روش های آب بندی دیگ دیزی سنگی قبل از اولین استفاده:
- مطابق توضیحات و تصاویر اول خاک سنگی که داخل و بیرون ظرف هنگام تراشیدن سنگ بجای مانده را با دستمال کاملا خشک پاک کنید. دیگ را شسته تا خاک حاصل از تراش آن و سطح آن تمیز گردد. سپس دیگ را چند ساعتی رها کنید تا کاملا خشک شود.
- بعد از خشک شدن، تمام سطوح داخل، بیرون و درب ظرف دیزی سنگی با روغن دنبه کاملا چرب نمایید. می توانید روغن دنبه گرم با زردچوبه ی فراوان مخلوط کرده و به تمام سطح ظرف بمالید.
- بعد از اینکه آن را کاملا چرب نمودید در گوشه ای گرم به مدت یک روز بماند تا وقتی که روغن را کاملا به خود جذب کند. مثلا کنار بخاری یا شوفاژ یا در تابستان در آفتاب بگذارید.
- پس از یک روز ظرف سنگی را بشویید.
- روغن کاری ظروف سنگی تمام شده است.
- توجه کنید که همواره تمام سطح داخلی و خارجی دیگ سنگی باید همیشه سیاه باشد
در اثر شستن زیاد با مایع، ممکن است مشکی بودن دیگ نابود شود. چربی بدنه باعث افزایش عمر دیگ می گردد. در شستن ظروف سنگی زیاده روی نکنید. یک یا دو قطره مایع ظرف شویی روی اسکاج بریزید و سه چهار بار دیگ را مالش بدهید. همین برای اولین استفاده قابلمه سنگی و اولین قرارگیری این محصول روی گاز، باید مخلوط زیر در آن جوشانده شود:
( این کار را می توانید در صورتی که ظرف سنگی ترک برداشت یا چکه کرد هم،استفاده کنید.) در ظرفی که قبلا روغن مالی و در آفتاب خشک کرده اید، کمی آب به همراه مقدار متوسط گندم بدون پوست و جو بدون پوست به همراه مقدار بسیاری زرد چوبه ریخته و اجاق را روشن کنید.
سپس گاز را روشن کرده و شعله را روی کمترین مقدار بگذارید. هدف این است که این مواد غذایی لعاب پس بدهند. سپس بگذارید روی گاز حدود ۵ ساعت خوب جا افتاده و لعاب پس دهد.
مراقب باشید آب درون دیگ، کم یا خشک نگردد. اگر چنانچه نیاز بود به ظرف در حال پخت آب اضافه نمایید، فقط آب جوشیده داخل آن بریزید.
(ریختن آب سرد باعث گرم و سرد شدن و گاها ترک خوردن می گردد) حالا اجاق را خاموش کنید و صبر کنید تا لعاب حبوبات داخل دیگ سنگی، کاملا سرد شود. (چند ساعت این مخلوط، داخل دیگ بماند) و محتوای ظرف را دور ریخته و آن را تمیز و خشك نمایید و در جای مناسب بگذارید. آب بندی دیگ دیزی سنگی انجام شد.
اکنون دیگ سنگی شما آماده پخت انواع غذاها هست.
. ابتدا مطابق توضیحاتی که در مورد چرب کردن دیگ با روغن دنبه گفتیم، ماهیتابه را هم چرب کنید و یک روز در جای گرم قرار گیرد.
.. مقداری دنبه تازه از قصابی خریده و چرخ کنید. سپس دنبه ها را به همراه زردچوبه فراوان (حدود چهار پنج قاشق) ، و نصف استکان کوچک آب، داخل ماهیتابه ریخته و بر روی اجاق گاز قرار بدهید. بعد از آن اجاق گاز را روشن نموده و شعله را روی کمترین مقدار قرار دهید. مقدار دنبه به قدری باشد که یک سوم ارتفاع ماهیتابه را پر کند)
… ماهیتابه سنگی را حتما روی شعله پخش کن بگذارید. استفاده از تابه سنگی بدون شعله پخش کن، توصیه نمی گردد!
…. چند ساعت اجازه دهید تا دنبه، کاملا باز شده و به روغن افتاده و جزغاله های قهوه ای رنگه، مشخص شود.
….. آب بندی دیگ دیزی سنگی تمام شد . (همچنین می توانید به جای دنبه تازه، مقداری روغن دنبه بخرید و با زردچوبه فراوان و نصف فنجان آب درون ماهیتابه ریخته و به مدت ۴۵ دقیقه با شعله کم روی اجاق گاز بگذارید. ۴۵ دقیقه بعد ، کار تمام است. اما روش اول خیلی بهتر است)
…… ماهیتابه مدام هنگام سرخ کردن، بایستی حداقل نیم تا یک سانتیمتر، روغن داشته باشد. یا در اصطلاح، پر روغن تر باشد. (برای سرخ کردن سیب زمینی، تفت دادن گوشت و گوشت چرخ کرده، قارچ، پیاز، بادمجان، فلفل دلمه، کلیه سرخ کردن ها و سر تفت دادن هایی که مربوط به پختن خورشت ها است، سرخ کردن مرغ، گوشت و استیک و …)
نکته مهم در استفاده از ماهی تابه سنگی: تابه سنگی با به حداقل رساندن نیاز شما به ظروف مضر تفلون چدن لعابی تهیه گردیده است. به این صورت که شما نباید درون دیگ سنگی، مواد غذایی سرتفت داده و سرخ کنید. درواقع تابه سنگی، مکملی می باشد برای دیگ سنگی. اگر نیاز به سرتفت دادن موادغذایی نظیر گوشت و لپه و … داشتید این وسیله مناسب است. پس کاربردی برای غذاهایی نظیر کوکو و کتلت ندارد.
نکات مهم هنگام پخت و پز با ظروف سنگی و همچنین کارهایی که دیگ سنگی را خراب می کند:
- توجه داشته باشید که تنها غذاهای آبدار درون دیگ پخت می گردد.
- به دیگ سنگی هنگام شست و شو و جابجایی، ضربه وارد نکنید.
- تا حد امکان، دیگ سنگی را هنگام قرار دادن روی گاز پر نمایید. با این کار عمر دیگ را زیاد می کنید. (تا ارتفاع یک بند انگشت از دهانه دیگ، پر کنید مناسب است. مثل دیزی سراها که دیزی درون ظروف سنگی، لب به لب پر می کنند.) دقت کنید با توجه به کم بودن شعله گازی در این حالت غذاته نمیگیرد، نمی سوزد، سرنمی رود و حتی آب غذا هم کم نمی گردد.
- دیگ سنگی را در حالی که درون آن خالی و بدون آب است، روی شعله گاز نگذارید. بلکه ابتدا مواد غذایی مورد نظر را به همراه آب داخل آن بریزید و سپس شعله گاز را روشن نمایید. در حالی که شعله گاز بسیار کم است. با همین شعله کم، خورشت ها در دیگ سنگی حدودا نیم ساعت زودتر از قابلم های دیگر آماده می گردند. پس هیچوقت شعله ا را زیاد نکنید.
-
ظروف سنگی تقریبا هیچگاه آب غذا را کم نمیکنند (یکی از دلایل خوشمزه تر شدن غذا در ظروف سنگی نیز همین مورد است که طعم واقعی غذا حفظ می گردد.
- نیازی به اضافه کردن آب نیست. اما با این وجود دقت کنید که در موارد خاص، هیچ گاه نباید آب داخل ظرف کم و خشک گردد. در صورت کمبود آب غذا در ظرف سنگی، کافیست فقط در آن آب جوش بریزید. و بهتر است دیگ سنگی را مستقیما روی شعله ی اجاق قرار ندهید و زیر آن پایه فلزی با شعله پخش کن بگذارید. ظرف سنگی داغ و گرم را به هیچ وجه نشویید. در واقع ظرف سنگی نباید تحت هیچ شرایطی گرم و سرد شود چون ترک میخورد.
- سطح داخلی و خارجی دیگ سنگی همیشه باید چرب بماند. بنابراین در شستن این ظرف خیلی زیاده روی نکرده و اجازه دهید سطح دیگ مقدار ناچیزی چرب باقی بماند. یک یا دو قطره مایع و دو سه بار مالش اسکاچ در داخل دیگ، کفایت می کند. با رعایت این نکات، دیگ سنگی شما عمر طولانی دارد.
با این نکات ساده، به راحتی از ظرف سنگی پر خاصیت خود، تا مدت های بسیار زیادی استفاده نمایید. خواص دیزی سنگی امروزه انواع ظروف سرطانزا، جای ظروف سنگی پرخاصیت را پر کرده اند.
ظروف تفلون ، ظروف آلومینیمی و ظروف شیشه ای ، ظروف لعابی و ظروف سرامیکی از آن جمله اند. این ظروف غیر سنگی علاوه بر آن که باعث انواع سرطان ها هستند و به مرور قسمتی از بدنه ی این ظروف وارد غذا و بدن ما می شود، تاثیر بسیار بدی هم بر مواد غذایی که در آن طبخ می شوند می گذارد.
این ظروف، بافت و ساختار غذا را تغییر می دهند. (یکی از دلایل این تغییر، سرعت بالای داغ شدن این ظروف بوده است. بافت و عناصر معدنی ماده ی غذایی نمیتوانند خود را با این سرعت بالا هماهنگ نمایند. در نتیجه ساختار غذا که قرار است برای بدن فایده داشته باشد، کم کم تبدیل به سم و سرطان می شود).
به طوری که متوجه می شوید غذاهایی که در این ظروف پخته شده، به هیچ عنوان طعم و مزه ی غذاهای قدیم و مادربزرگ پز را که در دیزی سنگی و ظرف سنگی طبخ می شد، ندارند.
دیزی سنگی بر اساس نظریه سایت رسمی سازمان غذا و داروی آمریکا FDA) که معتبرترین مرجع مواد دارویی و غذایی می باشد و استفاده از ظروف سنگی کشور عزیزمان ایران که تولید آن در شهر مقدس مشهد می باشد را بسیار پر فایده می داند.
چند نمونه از فایده و خواص این ظروف که در این سایت منتشر شده عبارتند از: خواص دیگ سنگی برای سلامتی بدن و دیزی های سنگی سالم ترین ظروف ارگانیک از جهت طب سنتی هستند.
از آنجا که انسان از خاک است اگر ظرف از سنگ باشد با ذات انسان سنخیت دارد و آرامش دهنده است لذا بهترین ظرف غذا ظروف سنگی می باشد. اما زودپزها و نیز ظروف تفلون و چدن و سرامیک و آلومینیوم، بیماری زا و گاها سرطان زا بوده اند.
فواید استفاده از ظروف سنگی:
- کمک به رشد بدن و افزایش مقاومت در بدن در برابر بیماریها
- جلوگیری از خستگی و تقویت قوای بدن
- آهن فراوان
- تنظیم عملکرد کبد و کلیه و همینطور تسکین اعصاب وکمک به مقابله با استرس و افسردگی و پیشگیری از تصلب شرایین (سخت شدن شریان ها)
- جلوگیری از حمله و سکته قلبی و کاست فشار خون و کاهش سطح کلسترول و تری گلیسیرید خون و اصلاح بی نظمی های ضربان قلب
- توقف حمله حاد آسم و کاهش میزان نیاز به انسولین در صورت دیابتی بودن
- نگهداری و تجدید سطح انرژی طبیعی بدن و بهبود وضعیت خواب
- جلوگیری از تشکیل سنگ کلیه و جلوگیری از پوکی استخوان به خاطر داشتن منیزیم فراوان
- جلوگیری از ابتلا به آلزایمر
آزاد شدن املاح مفید موجود در این قابلمه های سنگی، پس از آب بندی دیگ دیزی سنگی به مرور زمان و بتدریج سبب تأمین مواد مورد نیاز بدن و خوش طعم شدن فوق العاده غذا می گردد. ظرف های آلومینیومی و ناسالم و لعاب دار بازار، باعث بروز آلزایمر و پوکی استخوان می گردند و عامل ایجاد زخم معده، کولیت، خشکی دهان، یبوست و تغییر رنگ زبان می گردند.
در مقابل این ظرف های پر ضرر، استفاده از ظرفهای سنگی باعث آزاد شدن آهن و مواد معدنی در بدن می گردد که برای خون سازی، شادی و نشاط در بدن لازم است. ظروف سنگی به دلیل خاصیت مغناطیسی، سبب تأمین آهن مورد نیاز بدن می گردند. ظروف سنگی سرشار از آهن و منیزیم هستند و برای بدن بسیار مفید اند.
این سنگ که آب بندی دیگ دیزی سنگی برای آن انجام شده قابلیت مطلوبی در انتقال و مقاومت در برابر حرارت دارد و سنگ هایی که با آن دیگ ساخته می شود، کاملا طبیعی هستند و قابلیت تراش و چکش خوری فراوانی دارند.
هیچ گونه پوشش شیمیایی و غیر طبیعی داخل آن نمی باشد که از ابتلا به بیماری و سرطان و بیمناک باشیم. جالب است که درون هرکاره معمولا خط و خش هم نمی افتد.
خواص ظرف سنگی برای صرفه جویی در سوخت: غذا در دیگ و دیگچه سنگی با حرارت پایین به بهترین حالت پخته می گردد. غذا در دیگ سنگی با کمترین شعله گاز پخته می شود تا علاوه بر حفظ بافت غذا و سالم بودن، در مصرف انرژی نیز صرفه جویی گردد. و با وجود کم بودن شعله گاز و همچنین صرفه جویی در انرژی، جالب است بدانید که غذاها در ظروف سنگی، حدود نیم ساعت تا یک ساعت زودتر از ظروف معمولی پخته می گردند دزیرا اتلاف انرژی نداشته و گرما را درون خود نگه می دارند.
خواص دیگ های سنگی برای نسوختن غذا:
آب بندی دیگ دیزی سنگی برای گوارا بودن غذا بخاطر نیاز به حرارت کم و همچنین سنگی بودن و در نتیجه داغ نشدن زیاد و اینکه غذا کمتر می سوزد مناسب است. در هنگام تمام شدن آب غذا مقدار سوختگی غذا کمتر می گردد.
همچنین غذا سر نمی رود و ته هم نمیگیرد. خواص ظرف سنگی برای صرفه جویی در مواد شوینده: دیگ های سنگی و کلا ظروف سنگی خیلی راحت شسته شده و حتی در بعضی غذاها که در آن طبخ می شود، بدون مواد شوینده و با آب ولرم و سرد به راحتی قابل شست و شو هستند.
املاح معدنی دیگ سنگی و آزاد شدن املاح مفید موجود در این قابلمه های سنگی، به مرور زمان و کم کم سبب تأمین مواد مورد نیاز بدن ما و خوش طعم شدن فوق العاده غذا می شود.
ظرف های آلومینیومی باعث بروز آلزایمر و پوکی استخوان هستند و عامل ایجاد زخم معده، کولیت، خشکی دهان، یبوست و تغییر رنگ زبان می شوند. در مقابل این ظرف های مضر، استفاده از ظرف های مسی باعث آزاد شدن یون مس در بدن می شود که برای شادی و نشاط در بدن مورد نیاز می باشند.
ظروف سنگی به خاطر خاصیت مغناطیسی که دارا هستند، سبب تأمین آهن مورد نیاز بدن می شوند. در کل، همه غذا هایی که می بایست حتما با آب کافی پخته و طبخ شوند، در ظرف سنگی قابل پخت اند.
لیست غذاها و خورش های قابل طبخ در ظرف سنگی:
-
-
- خورش کرفس
- خورش کنگر
- خورش ریواس
- خورش قرمه سبزی
- خورش قیمه
- خورش بادمجان
خورش گوجه فرنگی- خورش بامیه
- خورش آلو اسفناج
- خوراک لوبیا
- خوراک عدسی
- خوراک کدو
- خوراک بادمجان
- خوراک تاس کباب
- آب گوشت
- خوراک کله پاچه
- خوراک سراب شیردان
- کوفته برنجی
- کوفته مغزدار
- کوفته تبریزی
- کوفته ریزه
- آش جو مخصوص
آش گندم- آش بلغود
-
- آش آب غوره
آش آلو- آش اوماج
- آش شله قلم کار
- آش گوجه سبز
- آش سبزیجات
- حلیم گندم
- حلیم بوقلمون
- حلیم بادمجان
- حلیم عدس
- حلیم شله قلمکار مشهدی
- سوپ دال عدس
- سوپ جو
- سوپ تره فرنگی
- سوپ سبزیجات
- سوپ شلغم
- سوپ کرفس
- سوپ نخود فرنگی
- سوپ پیازچه
- سوپ گندم
- سوپ جو با پاچه گوسفند